زایمان سزارین:
هر آنچه که باید درباره زایمان سزارین بدانید!
در زایمان سزارین برای به دنیا آوردن نوزاد، بریدگی در شکم و رحم ایجاد می شود. این روش جراحی برای زایمان نوزاد هنگامی که زایمان طبیعی از نظر سلامت پزشکی خطرناک است، به کار می رود.
سزارین را می توان از قبل برنامه ریزی کرد یا در مواقع اضطراری انجام داد. این روش خطر بیشتری نسبت به زایمان طبیعی دارد و دوره نقاهت آن نیز کمی طولانیتر است.
با ما همراه باشید تا در این مقاله جنبه های مختلف زایمان سزارین را با هم بررسی کنیم.
می دانستید آمار انجام سزارین در کشور ما چند برابر بیشتر از آمار جهانی است؟ دلیل آن چیست؟ اصلا زایمان سزارین چگونه است و چه مراحلی دارد؟ زایمان سزارین بهتر است یا طبیعی؟ درد سزارین چگونه است؟ برای گرفتن پاسخ تمام این سوالات در ادامه با ما همراه باشید.
زایمان سزارین چگونه است؟
زایمان سزارین نوع جراحی است که با بریدن دیواره شکم و رحم مادر نوزاد از بدن خارج می شود. این جراحی معمولا با بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی انجام می شود. این زایمان با تشخیص پزشک و انتخاب بیمار انجام می شود.
این روش زایمان زمانی تجویز می گردد که زایمان طبیعی برای مادر و جنین امن نباشد. در زایمان سزارین، برش بر روی پوست و داخل رحم در قسمت پایینی شکم مادر انجام می شود.
روند زایمان سزارین
برش بر روی پوست مادر می تواند به صورت افقی و یا عمودی انجام گردد. یعنی برش عرضی در امتداد خط رویش مو است، در حالی که یک برش عمودی از ناف شروع شده و تا خط رویش مو ادامه می یابد. برش عرضی در زایمان سزارین رایج تر است.
زیرا این نوع از برش معمولا زودتر بهبود یافته و خونریزی کم تری نسبت به روش قبلی دارد. برش های عرضی رحم همچنین بارداری های آینده فرد را محتمل تر می کند. اما این روش برش نیز بستگی به شرایط مادر و جنین دارد.
زمان زایمان سزارین
متخصص زنان معمولاً در هفته ۳۹ بارداری زایمان سزارین را برای مادر برنامه ریزی می کند. هدف این است که قبل از به دنیا آمدن نوزاد، سزارین انجام شود. نوزادانی که زودتر از هفته ۳۹ به دنیا میآیند، معمولا برای تنفس خود به کمک دستگاه نیاز دارند. اگر بنا به دلایل پزشکی مجبور به زایمان زودتر از هفته ۳۹ نباشیم، جنین باید در هفته ۳۹ بارداری به دنیا بیاید تا رشد او تکمیل شده باشد.
درد زایمان سزارین
طبق تحقیقات جهانی زایمان بیشترین درد را دارد. بنابراین یکی از ترس های خانم ها از زایمان طبیعی است. به همین دلیل بیشتر متقاضیان زایمان سزارین هستند، در صورت آنکه این روش زایمان بدون درد نخواهد بود.
مراحل زایمان سزارین با عکس
در عکس به صورت شماتیک مراحل زایمان سزارین را می بنید:
در ابتدا طبق نظر متخصص بیهوشی، مواد بی حسی نخاعی یا بیهوشی به بیمار تزریق می شود. متخصص بیهوشی از بی حس بودن پایین تنه یا بیهوش شدن فرد اطمینان حاصل می کند. برای اینکه مادر چیزی نبیند پرده ای جلو صورت مادر قرار می گیرد. اگر سزارین اورژانسی باشد از بیهوشی عمومی استفاده می شود.
برش هایی در شکم مادر بالای محل رویش موی ناحیه تناسلی زده می شود در صورت آنکه نیاز به برش های بیشتری باشد در قسمت عضله پایین رحم برش زده می شود.
در این مرحله مایع آمنیوتیک (مایعی که جنین در آن شناور است) به وسیله ساکشن از بدن خارج می شود. سپس نوزاد را خارج کرده و بند ناف بریده خواهد شد. در این مرحله شرایط جسمی نوزاد چکاپ می شود.
بعد از این مراحل بخیه در قسمت برش زده می شود. این بخیه ها قابل جذب بوده و نیاز به کشیدن ندارد. برای پیشگیری از عفونت، پزشک داروی آنتی بیوتیک تجویز می کند. بیمار برای استراحت به بخش منتقل می شود.
برش سزارین
برش ایجاد شده در پوست می توانند به دو روش زیر ایجاد شوند:
- بالا و پایین (عمودی). این برش از ناف تا خط موی شرمگاهی امتداد دارد.
- در سراسر از پهلو به پهلو (افقی). این برش در سراسر خط موی شرمگاهی گسترش می یابد. بیشتر استفاده می شود، زیرا به خوبی بهبود می یابد و خونریزی کمتری دارد.
مدت زمان عمل سزارین چقدر است؟
سزارین معمولا حدود ۴۵ دقیقه طول می کشد. بعد از اینکه پزشک نوزاد شما را به دنیا آورد، رحم را بخیه میزند و برش شکم را میبندد.
انواع مختلفی از شرایط اضطراری در طول زایمان ممکن است رخ دهد. در برخی موارد، زایمان خیلی سریع اتفاق میافتد و نوزاد در کمتر از ۱۵ دقیقه (سزارین اورژانسی) به دنیا میآید. به طور معمول مدت زمان جراحی بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت به طول می انجامد.
افراد مناسب برای زایمان سزارین
امروزه زایمان سزارین طرفداران بسیاری به خود دارد اولین علت تمایل به انجام زایمان سزارین ترس دردهای زایمان طبیعی می باشد، که در چنین شرایطی زایمان سزارین با برنامه ریزی انجام می گردد، اما افرادی هستند که بنا به شرایط و علل مختلفی نمی توانند زایمان طبیعی انجام دهند که این موارد عبارت است از:
ضربان قلب غیر طبیعی جنین
تعداد ضربان قلب جنین در حین زایمان نشان دهنده واکنش به انقباضات زایمان است. ضربان قلب در حالت طبیعی در هر دقیقه بین ۱۲۰ الی ۱۶۰ است. در چنین شرایطی در صورتی که ضربان قلب مشکل خاصی را نشان دهد، می بایست اقدامات سریع و ضربتی همانند اکسیژن رسانی به مادر، افزایش سطح مایعات و تغییر حالت مادر صورت پذیرد. همچنین در این شرایط زایمان سزارین توصیه می گردد.
قرار گرفتن جنین در موقعیت غیر طبیعی
قرار گرفتن جنین در موقعیت غیر طبیعی در زمان تولد؛ یا موقعیت نرمال جنین در طول تولد، به طوری که سر وی رو به پایین بوده و صورتش به سمت کمر مادر باشد. هر چند که در برخی مواقع، جنین در موقعیت درستی قرار ندارد و زایمان از طریق کانال واژن را دشوار می سازد. بنابراین پزشک مجبور به انجام سزارین برای زایمان می شود. تصمیم گیری این مورد بسیار حساس است و نیاز به دقت بالا پزشک زنان دارد.
شروع نشدن درد زایمان
درد زایمانی که زیاد نشود و یا به خوبی پیش نرود.
جنین درشت
جنین به اندازه ای بزرگ است که رد شدن از کانال واژن را دشوار می سازد.
مشکلات جفت
مشکلات مربوط به جفت (جفت سرراهی یا پلاسنتا پرویا که در آن جفت دهانه رحم را مسدود می کند و خطر جدا شدن زودهنگام از رحم را فراهم می سازد.). بنابراین پزشک باید برای زایمان سزارین کند.
سلامتی مادر
شرایط سلامتی مادر مانند دیابت، فشار خون و یا برخی از بیماری های خود ایمنی مانند ویروس HIV، زگیل های فعال در ناحیه واژن و یا گردن رحم مادر می تواند منجر به زایمان سزارین شوند.
دوقلو یا چند قلویی
دو قلو و یا چند قلو بودن جنین ها
سابقه سزارین قبلی
زایمان های قبلی سزارین
زایمان سزارین با بی حسی یا با بیهوشی؟
یکی از سوالات مکرری که بیماران از بهترین دکتر برای سزارین می پرسند این است که زایمان سزارین با بیهوشی بهتر است یا با بی حسی؟ در پاسخ به این سوال باید گفت؛ انتخاب استفاده از مواد بی حسی یا بیهوشی را بر عهده جراح و متخصص بیهوشی بگذارید. نکته ای که در استفاده از مواد بی حسی وجود دارد این است که ۶ تا ۸ ساعت بعد از تزریق کمتر درد سراغ مادر می رود و مواد ناچیزی به نوزاد می رسد اما در بیهوشی ها اینطور نیست و بعد از ۱ تا ۲ ساعت بعد از عمل درد به ناحیه برمی گردد. همچنین ممکن است مواد بیهوشی به نوزاد برسد و او را بیمار کند.
زایمان سزارین در چند هفتگی انجام می شود؟
برای زمان زایمان سزاین در صورتی که سزارین اول باشد بین ۳۹ تا ۴۰ هفته اما اگر سزارین دوم باشد ۳۹ هفته و برای سزاین سوم و بیشتر معمولا باید زودتر اقدام شود. بعد از گذشت ۱۸ ماه تا دو سال از زایمان سزارین امکان زایمان طبیعی وجود دارد البته نمی توان گفت زایمان بی خطی است و باید تحت نظر پزشک متخصص بود.
مراقبت های پیش از زایمان سزارین
بیهوشی اکثر سزارینها تحت بیحسی موضعی انجام میشوند که تنها قسمت پایین بدن مادر را بیحس میکند. یعنی مادر در طول عمل بیدار است.
برخی از سزارین ها ممکن است نیاز به بیهوشی عمومی داشته باشند. اما به طور کلی مادر باید مراقبت های زیر را قبل از عمل رعایت کند تا با کمترین ریسک ممکن زایمان انجام شود:
- پزشک از مادر می خواهد که شب قبل و صبح سزارین در خانه با صابون ضد عفونی کننده دوش بگیرد. به دلیل جلوگیری از عفونت در برش ها، تا ۲۴ ساعت پس از سزارین نباید موهای ناحیه تناسلی را تراشید. اگر موهای ناحیه تناسلی نیاز به برداشتن داشته باشد، قبل از جراحی توسط کادر جراحی کوتاه می شود.
- از شما خواسته می شود تا فرم رضایت نامه امضا نمایید. فرم را با دقت خوانده و در صورت ابهام سوال نمایید.
- از شما در خصوص آخرین چیزی که خورده یا آشامیده اید سوال خواهد شد. در صورتیکه قصد انجام زایمان سزارین به همراه بیهوشی عمومی، اسپینال و یا اپیدورال را دارید، می بایست پیش از جراحی برای ۸ ساعت ناشتا باشید. به طور کلی پس از نیمه های شب معده خود را خالی بگذارید.
- اگر به هر نوع دارو، لاتکس و یا هر چیز دیگری حساسیت دارید، آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
- در مورد هر نوع مکمل گیاهی یا دارویی که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت سابقه خونریزی، استفاده از داروهای رقیق کننده به پزشک خود اطلاع دهید.
- ممکن است دارویی برای کاهش اسید معده یا ترشحات دهان برایتان تجویز شود.
- برای آنکه شخصی پس از زایمان کنارتان باشد برنامه ریزی نمایید.
- بر اساس داروهایی که مصرف می کنید، پزشکتان دستورالعمل هایی را برای آمادگی عمل در اختیارتان قرار خواهد داد.
خطرات و عوارض زایمان سزارین
مانند هر عمل جراحی دیگری، سزارین نیز ممکن است با عوارض و خطراتی همراه باشد. البته انجام جراحی توسط یک جراح متخصص و باتجربه زنان، ریسک آن را تا جای ممکن کاهش می دهد.
برخی از عوارض احتمالی این جراحی شامل:
- خونریزی
- جدا شدن غیرطبیعی جفت مخصوصا در بانوانی که سزارین های قبلی داشته اند.
- آسیب به مثانه و یا روده در هنگام جراحی
- عفونت در رحم
- عفونت زخم های حاصل از جراحی
- ایجاد مشکل در روند ادرار و یا عفونت دستگاه ادراری
- تاخیر در بازگشت عملکرد روده ها به حالت عادی
- لخته شدن خون.
بانوان ممکن است پس از انجام زایمان سزارین، دیگر قادر به انجام زایمان طبیعی نباشند. البته این امر بستگی به انتخاب نوع برشی دارد که در زایمان سزارین مورد استفاده قرار می گیرد.
اسکارهای ناشی از این جراحی شاید به اندازه کافی به یکدیگر جوش نخورند و برای انجام زایمان سزارین مستحکم نباشند.
عوارض دیگر جراحی سزارین بستگی به داروهایی دارد که در حال حاضر در حال مصرف آنها هستید. پیش از شروع پروسه زایمان حتما با پزشک خود در خصوص داروهایی که مصرف می کنید مشورت نمایید.
مزایای سزارین
بیشتر مادرها از درد زایمان طبیعی وحشت دارند. به همین دلیل از پزشک می خواهند که با سزارین فرزند خود را به دنیا آورند. اما مزایای این روش تنها درد کمتر هنگام وضع حمل نیست.
در بیشتر موارد، بزرگترین مزیت سزارین این است که هم برای مادر و هم برای جنین ایمن تر است. هنگامی که زایمان طبیعی خطرناک است یا می تواند به کودک آسیب برساند، بیشتر پزشکان برای به حداقل رساندن خطرات به سزارین روی می آورند. گاهی اوقات سزارین بدون برنامه ریزی انجام می شود.
به عنوان مثال، اگر ضربان قلب کودک به سطح ناایمن کاهش یابد، سزارین اضطراری ایمن تر از کاهش بیشتر ضربان قلب کودک است.
زایمان سزارین بهتر است یا طبیعی؟
اینکه کدام زایمان برای فرد بهتر است به شرایط جسمی فرد و نظر پزشک متخصص زنان بستگی دارد. در صورتی که مشکلاتی از قبیل بارداری خارج رحم، زایمان زودرس یا وضعیت قرار گیری غیرطبیعی جنین وجود داشته باشد زایمان سزارین باید انجام داد اما در صورتی که فرد مشکل خاصی نداشته باشد با رضایت بیمار می توان زایمان طبیعی انجام داد.
برخی از زنان ممکن است حتی با داشتن شرایط زایمان طبیعی، درخواست زایمان سزارین کنند. دلایل آن معمولا ترس یا اضطراب از زایمان طبیعی است. این تصمیم باید به دقت سنجیده شود و با متخصص زنان و زایمان در میان گذاشته شود.
مانند هر جراحی دیگری، خطراتی وجود دارد که باید در نظر گرفت. مدت اقامت سزارین در بیمارستان بیشتر از زایمان طبیعی است. همچنین، هر چه تعداد زایمان های سزارین بیشتر باشد، خطر ابتلا به برخی مشکلات پزشکی و مشکلات مربوط به بارداری های بعدی بیشتر می شود. اگر می خواهید فرزندان بیشتری داشته باشید، سزارین ممکن است گزینه خوبی نباشد.
ممکن است به دلیل ترس از درد زایمان قصد زایمان سزارین را داشته باشید، در این مورد با پزشک متخصص زنان خود درباره گزینه های موجود برای تسکین درد مشورت بگیرید. اگر در گذشته تجربه زایمان سختی داشتید، آن را با پزشک متخصص زنان مطرح کنید تا در انتها بهترین توصیه را به شما بکند.
دوران نقاهت بعد زایمان
بهبودی پس از سزارین معمولاً بیشتر از بهبودی پس از زایمان طبیعی طول می کشد. میانگین بستری شدن در بیمارستان بعد از سزارین حدود ۴ روز است در حالی که میانگین برای زایمان طبیعی ۲ روز است.
هنگامی که بیهوشی شروع به از بین رفتن کرد، به نوشیدن مایعات و راه رفتن باید شروع شود. این کار کمک می کند تا از یبوست و ترومبوز سیاهرگی عمقی جلوگیری شود.
مادر می تواند به محض برطرف شدن بیهوشی، شیردهی را شروع کند. نگران داروها نباشید. پزشک داروهایی را برای درد پس از جراحی با در نظر گرفتن شیردهی انتخاب می کند.
ممکن است مادر چند روز اول بعد از زایمان کمی احساس ناراحتی در شکم داشته باشد که با مصرف مسکن های تجویزی دکتر برطرف می شوند.
بعد از مرخص شدن از بیمارستان مادر نباید برای انجام کارها به خود فشار بیاورد. زیرا ممکن است بخیه ها دچار مشکل شوند. بهتر است قبل از معاینه بعدی پزشک از انجام برخی فعالیت ها مانند رانندگی اجتناب شود.
بخیه های شکم وقتی کامل جوش بخورند تبدیل به یک خط اسکار می شوند. ممکن است در ابتدا این اسکار واضح باشد، اما با گذشت زمان محو و اغلب در موهای ناحیه تناسلی پنهان می شود. البته برای حذف کامل جای عمل سزارین می توان از روش هایی مانند کربوکسی تراپی واژن نیز استفاده کرد.
سردرد بعد از سزارین
سردردهایی که بعد از زایمان سزارین (مخصوصا با مواد بی حسی نخاعی) ایجاد می شود، به چند علت است:
- فردی که دارای چاقی در قسمت انحراف ستون فقرات هستند، ممکن است به دلیل سوزن خوردن زیاد در زمان زایمان با بی حسی ممکن است دچار سردرد شوند.
- در افراد عادی ممکن سردرد ۱ تا ۵ روز اول اتفاق بیافتد و سردردهای شدیدی ایجاد کند.
درمان سردرد بعد از زایمان سزارین
برای برطرف کردن سردرد بعد از زایمان سزارین ۸ تا ۱۲ ساعت در بخش بیمارستان استراحت کامل کنید. مایعات فراوان و نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه و چای میل کنید. در صورتی که با این اقدامات سردرد شما بهبود نیافت حتما پزشک خودتان را در جریان بگذارید.
بارداری های آینده
بچه دار شدن با این روش لزوماً به این معنی نیست که حتما تمامی بچه های آینده مادر باید به این روش به دنیا بیایند. اکثر زنانی که سزارین شده اند می توانند با خیال راحت برای نوزاد بعدی خود زایمان طبیعی داشته باشند که در پزشکی به نام زایمان طبیعی بعد از سزارین (VBAC) شناخته می شود.
البته ممکن است به برخی از زنان توصیه شود که در صورت داشتن نوزاد دیگر سزارین، برای زایمان مجدد سزارین انجام دهند. این مورد کاملا به نظر پزشک بستگی دارد و اینکه آیا سزارین امن ترین گزینه برای مادر و نوزاد است یا خیر.
سوالات متداول
این جراحی حدودا ۴۵ دقیقه زمان می برد.
نوع برش و تعداد سزارین های قبلی تعیین می کنند که مادر باید باز هم سزارین شود یا خیر.
بله، مادر می تواند با مشورت پزشک انتخاب کند سزارین شود حتی اگر شرایط زایمان طبیعی را داشته باشد.
تب بالا، ترشح یا قرمزی برش سزارین، درد یا سوزش هنگام ادرار، توده در سینه، ترشح واژینال بدبو و درد شدید.
زایمان سزارین رقم مشخصی ندارد. با توجه به بیمارستان و بیمه مادر هزینه زایمان سزارین تغییر می کند.